هیپنودونتیک یا کاربردهای هیپنوتیزم در دندانپزشکی
پروفسور دیوید واکسمن L.R.C.P. , M.R.C.P
« کتاب آموزشی انجمن هیپنوتیزم پزشکی آمریکا »
کاربردهای هیپنوتیزم در بیماریهای دهان و دندان
موارد محدودی از درمانهای دندانپزشکی می توانند بدون درد بوده باشند ، در حالی که با کاربرد هیپنوتیزم ، بسیاری از درمانهای دندانپزشکی می توانند بدون درد صورت بگیرند . روشها و تکنیکهایی که در گذشته برای هیپنوتیزم کردن بیماران به کار می رفتند ، بسیار وقتگیر و پر زحمت بودند و برای دندانپزشکانی که در مطب کار می کردند ، قابل استفاده نبودند ، در عصر حاضر با پیشرفتهایی که در زمینه هیپنوتیزم به عمل آمده است ، با استفاده از روشهای سریعتر و مؤثرتر و در زمانی بسیار کوتاه می توان بیماران را در خلسه های هیپنوتیزمی سبک ، متوسط یا عمیق قرار داد . به این ترتیب با کاربرد هیپنوتیزم ، دامنه و امکان درمانهای دندانپزشکی بسیار وسیعتر می شوند .
از آنجا که بیمارانی
که به بیمارستان مراجعه می کنند وضعیت سخت تر و پیچیده تری دارند و در درمان آنها مانند شرایط مطب محدودیت زمانی متصور نیست ، هیپنوتیزم کاربرد وسیعتری خواهد داشت .
خلسه های سبک هیپنوتیزمی
با کمی صرف وقت ، اکثریت عظیمی از بیماران می توانند در خلسه های سبک یا متوسط هیپنوتیزمی وارد شوند . حتی امکانات حمایتی هیپنوتیزمی باعث می شوند تا با سهولت و رضایت بیشتری ، بسیاری از کارهای دندانپزشکی صورت بگیرند . ما بیماران زیادی را می شناسیم که باید خیلی سعی و کوشش کنند تا بتوانند بر ترسها و تردیدهای خود غالب شوند و بالاخره پای در مطب دندانپزشک بگذارند . هر دندانپزشکی می داند که برخی از مراجعانش ، با چه ترس و اضطرابی به مطب او مراجعه کرده اند . از سوی دیگر گروهی از بیماران دندانپزشکی هم هستند که هر چند می دانند و احساس می کنند که قبل از شروع اقدامات درمانی در بیدردی و بیحسی کامل قرار می گیرند ، با این وجود در تمام مدتی که تحت عملیات دندانپزشکی هستند ، در وحشت و هراس بسیار شدید قرار دارند . اگر این نوع بیماران در شرایط مناسب تحت هیپنوتیزم قرار بگیرند ، تمام وحشت و اضطراب آنان از بین می رود و می توانند با آرامش و آسایش کامل درمانهای دندانپزشکی را پشت سر بگذارند .
در حال هیپنوتیزم ، دندانپزشک می تواند به بیمارش تلقین کند که نگران نباشد و خیلی آرام و ریلاکس باشد ، در این صورت او ترس و اضطرابی نخواهد داشت و می تواند با دندانپزشک در انجام هر چه بهتر درمانش همکاری داشته باشد . حتی در خلسه های بسیار سبک انجام این تلقین ها بخوبی کارساز هستند . این شـرایط کمکهای ارزنده ای در پیشبرد و روند درمانهای دندانپزشکی فراهم می آورد .
خلسه های متوسط هیپنوتیزمی
واضح است که اگر بیماران در کوششهای اولیه یا ثانویه بتوانند در خلسه های عمیق هیپنوتیزمی قرار بگیرند ، انجام تمام کارهای دندانپزشکی روی آنها بدون کوچکترین اشکالی امکان پذیر است . اعمال دندانپزشکی بر روی اکثریت عظیمی از این افراد بدون کمترین درد و ناراحتی در آرامش کامل صورت می گیرد و به علت وجود خاصیت فراموشی بعد از خارج شدن از خلسه های هیپنوتیزمی ، پس از بیدار شدن کوچکترین خاطره ای از اعمال جراحی انجام شده نخواهند داشت . بـرای آن گـروه از بیـماران کـه می توانند در خلسه های عمیق قرار بگیرند ، هیچ روش بیحسی یا بیهوشی ، سریعتر ، کاملتر ، بی خطر تر و کم عارضه تر از هیپنوتیزم وجود نخواهد داشت . در این شرایط این امکان وجود دارد که پس از نشستن بیمار بر روی صندلی دندانپزشکی ، با توجه به شرطی شدن او در طی دوره کوتاه مدت آموزش قبلی ، پس از مدت حدود 10 ثانیه به یک خلسه عمیق فرو برود . ممکن است 10 ثانیه ای هم طول بکشد که دندانپزشک در مورد ایجاد بیحسی در منطقه مورد نظر به بیمار تلقین کند . به هر حال کمتر از نیم دقیقه پس از آنکه بیمار به اتاق دندانپزشک مراجعه کرد ، امکان شروع کارهای دندانپزشکی فراهم می شود ، باید توجه داشت که گروهی از بیماران نمی توانند به این مرحله برسند . بنابر این کاربرد هیپنوتیزم برای آنها تا دسترسی به شرایط خاص غیرمقدور خواهد بود .
از هم اکنون به دانشجویان دندانپزشکی اکیداً اخطار می شود که از کاربرد غیرلازم و نمایشی هیپنوتیزم در زمانی که درمانهای دندانپزشکی نیازمند به آن نیست ، شدیداً پرهیز کنند . دانشجویان و دندانپزشکانی که به روش هیپنوتیزم کردن کاملاً مسلط شده اند، نباید هیچگاه در اقدامات روان درمانی و یا از بین بردن عادات و رفتارهای غیر طبیعی ( هر قدر هم که ساده باشند ) ، خارج از محدوده دندانپزشکی دخالت کنند . آنها باید همیشه در این زمینه ها در مقابل درخواست و اصرار بیماران و یا نزدیکان خود در به نمایش گذاشتن تسلط خود بر هیپنوتیزم مقاومت کنند .
برخی از پزشکان عمومی و دندانپزشکانی که با کمال مهارت و کارایی در زمینه شغلی خویش ، از هیپنوتیزم استفاده کرده و هیچگاه هم با خطر و عارضه ای مواجه نشده اند ، ممکن است دچار این وسوسه بشوند که شاید هنـرنـمایی آنــان در زمــینه های روان درمانی هم به این صورت موفقیت آمیز و بی خطر بوده باشد . تجربیات شغلی ما را مـجبور به تــأکید و اصرار بر روی این نکته می سازد که همکاران دندانپزشک در هیچ شرایط ـ حتی به قیمت ناراحت شدن و دلخور شدن نزدیکان و بیماران ـ نباید از هیپنوتیزم در خارج از محدوده شغلی خود استفاده کنند . برای مثال در موقع ارایه توصیه های بهداشتی توسط دندانپزشکانی که مسلط به هیپنوتیزم هستند ، از جمله ترک سیگار به بیماران ، ممکن است از آنها درخواست شود که برای ترک سیگار به بیماران خویش کمک کنند . هر چند آنها می توانند به خوبی این کار را انجام بدهند ، ولی در برخی از موارد این امکان وجود دارد که بیمار اعتیاد خویش را به نیکوتین به اعتیاد یا اقدام بسیار خطرناکتری تبدیل کند . هر چند از لحاظ تکنیکی و عاطفی دندانپزشک این کار خود را بخوبی انجام داده ، ولی بعدها از لحاظ قانونی و وجدانی ممکن است ناراحتیهای زیادی برای او به وجود بیاید .
زمینه های اصلی استفاده از هیپنوتیزم در دندانپزشکی
1 ـ ایجاد آرامش و ریلاکس شدن در بیماران .
2 ـ اطمینان از همکاری بیمارانی که در شرایط عادی برقراری این همکاری با آنان امکان پذیر نیست .
3 ـ کاهش نگرانی و ترس در بیماران .
4 ـ آماده کردن بیماران برای انجام بیحسی های وسیع و یا بیهوشی عمومی .
5 ـ ایجاد بی دردی .
6 ـ ایجاد فراموشی برای باقی نماندن خاطره بد از اعمال دندانپزشکی .
7 ـ پیشگیری از غش و سنکوپ در بیماران .
8 ـ کنترل خونریزی .
9 ـ کنترل ترشح بزاق .
10 ـ ایجاد انجماد عضلانی در کوتاه یا بلند مدت در فک و گردن .
11 ـ طولانی کردن دوره بیحسی ایجاد شده قبلی .
12 ـ انجام راحت قالب گیری از دهان ، هنگامی که بیمار معمولاً در این شرایط حالت تهوع یا استفراغ پیدا می کند .
13 ـ کمک به پذیرش بیمار در نگهداری و حفظ پروتزهای دندانی و یا دستگاههای ارتودونسی در دهان .
در فهرست فوق برخی از مهمترین موارد کاربردهای هیپنوتیزم در دندانپزشکی آورده شده است که در سطور بعد به طور خلاصه به شرح و تفسیر آنها می پردازیم :
1 ـ ایجاد آرامش در بیماران . این مسأله ای بدیهی است که ترس به شدت آستانه درد را پایین آورده و حتی معاینات ساده دندانپزشکی را دردناک جلوه گر می کند . اگر با داروهای آرامش بخش و یا هیپنوتیزم ترس بیماران را کم بکنیم ، آستانه درد بالا خواهد رفت و کارهای دندانپزشک با سهولت بیشتری صورت می گیرند .
2 ـ اطمینان از همکاری بیمار . حتی بدون آنکه هیپنوتیزم صورت بگیرد ، اگر با بیماران به اندازه کافی صحبت شود و همکاری آنها جلب گردد ، در این صورت آنها بهتر درمانهای دندانپزشکی را تحمل می کنند . در خلسه های سبک و متوسط با هیپنوتیزم ، این پدیده به صورت شگرفی جلوه گر می شود .
3 ـ کاهش نگرانی و ترس بیماران . بسیاری از مراجعین معمولی به مطب دندانپزشکی درجات متفاوتی از ترس و وحشت را دارند . برخی از بیمارانی که بارها به مطب مراجعه کرده اند ، ممکن است آرامش و اطمینان کافی را داشته باشند ، ولی اکثریت بیماران که یا برای اولین بار به دندانپزشک مراجعه می کنند و یا در اعمال دندانپزشکی قبلی درد زیادی تحمل کرده اند ، و نیز تقریباً تمام کودکان و نوجوانان ، با وحشت و اضطراب زیاد به مطب مراجعه می کنند . اگر بتوان به صورتی این ترس و وحشت را از وجود بیماران پاک کرد ، اقدامات درمانی در شرایط قابل قبولتری صورت می گیرند و آستانه احساس درد هم در این افراد افزایش پیدا می کند . اگر وقت دندانپزشک اجازه بدهد و بیان مؤثری داشته باشد ، حتی در بیداری و حالت عادی هم می تواند در بیمار احساس آرامش و اعتماد به پزشک را به وجود بیاورد ، و اگر بیمار در شرایط هیپنوتیزمی قرار بگیرد ، می توان به صورت مستقیم تلقیناتی به او ارایه داد و در این شرایط دیگر ترسی از وقت گرفتن زیاد هیپنوتیزم برای کارهای دندانپزشکی نخواهد داشت . او به خوبی کارهای دندانپزشکی را تحمل خواهد کرد و در تمام مدت حضور در مطب بر روی صندلی دنـدانپزشکی وحشت و اضـطرابی نـخواهد داشت . از سـوی دیگر می توان به بیمار تلقین کرد و به او اطمینان داد که برای عمل خاصی که در پیش دارد ، ترس و دردی نخواهد داشت . خوشبختانه این تلقین ها حتی در خلسه های بسیار سبک با هیپنوتیزم هم بسیار مؤثر واقع می شوند . بسیاری از بیمارانی که به مطبهای دندانپزشکی مراجعه می کنند ، می توانند به راحتی در این سطح از خلسه از طریق هیپنوتیزم قرار بگیرند .
به طور خلاصه اگر هدف از بین بردن اضطراب و ترس بیماران و برقراری حالت ریلاکس شدن بوده باشد ، دستیابی به این امر با کاربرد هیپنوتیزم به راحتی در 90 درصد مراجعین به مطبهای دندانپزشکی امکان پذیر خواهد بود .
4 ـ آماده کردن بیماران برای انجام بیحسی های موضعی و یا بیهوشی عمومی . در جراحیها ، بسیاری از متخصصین بیهوشی عمومی استفاده از داروهای ضد درد و آرامش بخش را قبل از ورود بیمار به اتاق عمل تجویز می کنند تا بیهوشی در شرایط بسیار آرام و راحتی انجام پذیرد . در جراحیهای دندانپزشکی هم قبل از کاربرد گاز ازت و اکسیژن و یا تزریق داروهای بیهوشی تزریقی، از این روش استفاده می شود . هنگامی که در اتاق عمل و یا قبل از آن متخصص بیهوشی با صدایی آرام به بیمار آرامش می دهد ، رفتار او در این شرایط به یک هیپنوتیزور شباهت پیدا می کند . در برخی از موارد حتی قبل از آنکه داروهای شیمیایی بیمار را آرام کند ، خلسه هیپنوتیزمی کاملاً آرامش او را تأمین می کند .
در برخی از موارد برای آنکه کارهای دندانپزشکی به بهترین صورت ممکن انجام بگیرند ، لازم می شود که قبلاً بیمار حتی در خلسه سبک هیپنوتیزمی قرار بگیرد و در این حالت به او داروی بیحسی موضعی تزریق شود . در این وضعیت بیمار به مقادیر کمتری از داروی بیحسی نیاز پیدا می کند .
5 ـ ایجاد حالتی که درد احساس نمی شود . بدون آموزشهای قبلی در 10 درصد موارد و با آموزشهای قبلی در 30 درصد موارد می توان جراحیهای بزرگ دندانپزشکی را با هیپنوتیزم انجام داد . بنابر این هیچگاه نباید این توهم پیدا شود که با کمک هیپنوتیزم به تنهایی می توان تمام یا اکثر کارهای جراحی دهان و دندان را انجام داد . تنها می توان این امید را داشت که بیدردی و فراموشی هیپنوتیزمی در 30 درصد بیماران دندانپزشکی قابل استفاده بوده باشد .
6 ـ ایجاد فراموشی . بیمارانی که بتوانند در جریان خلسه هیپنوتیزمی به حالت سومنامبولیسم برسند ، علاوه بر اینکه در حین درمان دردی را احساس نمی کنند ، پس از بیدار شدن هم خاطره ای از درمان انجام شده را نخواهند داشت . برای برخی از بیماران که اعمال جراحی بسیار طولانی و یا ناراحت کننده ای را گذرانده اند ، ایجاد پدیده ی فراموشی با هیپنوتیزم بسیار مفید خواهد بود . برای رسیدن به این هدف می توان پس از هیپنوتیزم به بیمار تلقین کرد که کل روند درمان را بکلی فراموش کند . مثلاً می توانیم به او بگوییم که پس از پایان درمان ، کلیه خاطرات مرتبط با این عمل از صفحه خاطره و لوح ضمیر او پاک خواهد شد .
7 ـ جلوگیری از غش و سنکوپ در بیماران . این پدیده بسیار ناراحت کننده را به سادگی می توان با هیپنوتیزم کنترل کرد . بسیاری از ما بیمارانی را مشاهده کرده ایم که پس از یک تزریق ، بلافاصله در حالت بیهوشی و بیحالی فرو می روند و در حالی که پوست آنها سفید یا کبود شده ، قطرات ریز عرق تمام بدن آنها را می پوشاند . ( اگر در لحظات شروع این حالت با اعتماد به نفس و با آهنگ آمرانه ای به سوژه فرمان داده شود که سرش را بین زانوهایش قرار داده و به شکمش فشار وارد آورد ، به سرعت تمام آثار و علایم بیماری از بین خواهند رفت . ) یکی از روشهای پیشگیری از بروز این حالت این است که به بیمار هیپنوتیزم شده تلقین شود که دیگر این پدیده در او پیدا نخواهد شد . این تلقین مؤثر واقع می شود ، بخصوص اگر به بیمار گفته شود که غش بر اثـر تــرس پیدا می شود و از آنجا که او دیگر نمی ترسد ، بنابر این دچار غش هم نخواهد شد .
8 ـ کنترل خونریزی . اگر بعد از کشیدن دندان خونریزیهایی پیدا شود که به سادگی مهار آن مقدور نباشد ، قرار دادن بیمار در شرایط هیپنوتیزمی و تلقین کردن در این زمینه که پس از مدت کوتاهی جریان خون در منطقه مورد نظر کم می شود و خونریزی موجود متوقف می شود ، این تلقین ها مؤثر واقع می شوند . اگر در بیمارانی که زمینه خونریزی دارند ، قبل از کشیدن دندان در زمینه ی فقدان خونریزی تحت تلقین قرار بگیرند ، پس از کشیدن دندان چند قطره ای بیشتر خونریزی نخواهند داشت .
9 ـ کنترل ترشح بزاق . اگر در شرایط هیپنوتیزم به بیمار مستقیماً تلقین کنیم که برای مدت مشخصی ترشحات بزاقی او متوقف می شوند ، این تلقین کارساز خواهد بود . این اقدام در مورد بیمارانی که ترشح بزاقی آنان غلیظ یا فراوان است ، به ویژه اگر ترمیم در دندانهای فک پایین مورد نظر باشد ، مفیدتر و مؤثرتر خواهد بود .
10 ـ ایجاد انجماد عضلانی در فک و گردن . این حالت در شرایط هیپنوتیزمی از طریق بیان تلقین مستقیم به سهولت بسیار زیاد حاصل می شود . مثلاً اگر به بیمار گفته شود که پس از شمردن اعداد از یک تا پنج ، عضلات فک وگردنش درحالی که دهان او کاملاً باز است تا پایان عمل به همین وضعیت باقی خواهند ماند ، حالت مناسب و مورد نظر پدیدار می شود . واضح است که پس از پایان عمل می باید با تلقین متضاد دوباره وضع طبیعی و عادی را به بیمار بر گرداند . ( انجماد فک و گردن مثلاً برای انجام برخی جراحیها که لازم است دهان بیمار برای مدتی طولانی کاملاً باز و گردنش مثلاً کج باشد ، مفید است . )
11 ـ طولانیتر کردن زمان بیحسی ایجاد شده قبلی . پس از انجام برخی از اعمال جراحی ، انتظار می رود که در ساعات اولیه پس از پایان عمل ، بیمار با درد و ناراحتیهای شدید مواجه باشد . در این شرایط این امکان وجود دارد که در حالت هیپنوتیزم به بیمار تلقین کنیم که مثلاً 12 یا 24 ساعت اولیه پس از انجام عمل را بدون درد و ناراحتی طی خواهد کرد . این یک امکان عالی و ناب است که به کمک داروهای بیحس کننده تأمین آن بخوبی و برای مدتی چنین طولانی مقدور نیست . خیلی مــهم است که زمــان ایــن بی دردی پس از عمل خیلی طولانی نباشد ، به خصوص در مواردی که علت دردهای شدید بعد از جراحی وجود عفونت باشد . در این موارد دردهای حاصله نوعی علامت اخطار کننده به حساب می آیند ، در این صورت معاینه مجدد و بررسیهای بیشتر توسط دندانپزشک ضرورت دارد .
12 ـ انجام راحت قالب گیری از دهان هنگامی که بیمار حالت تهوع یا استفراغ پیدا می کند . برای پیشگیری احتمالی از تهوع و استفراغ که بر اثر قالب گیری پیش می آیند ، تلقین با هیپنوتیزم بسیار مؤثر و مفید خواهد بود . به بیمار باید تلقین شود که سقف دهان و گلو کاملاً بیحس شده اند و عاملی که سبب استفراغ او شود ، وجود ندارد . برای بیمارانی که در شرایط عادی بر اثر تهوع و استفراغ نمی توانند قالب دندانپزشکی را برای مدت لازم در دهان نگاه دارند ، این روش بسیار مؤثر و مفید خواهد بود .
13 ـ کمک به پذیرش بیمار در نگهداری پروتزهای دندانی یا دستگاههای ارتودونسی در دهان . هنگامی که بیمار در حالت خلسه هیپنوتیزمی است ، با تلقین می توان به بیمار دستور داد که بهتر دندانهای مصنوعی را در دهان خود تحمل کند . چنین پدیده ای به ویژه در کودکان و نوجوانانی که مجبورند برای مدتی دستگاههای ارتودونسی را در دهان خود نگهدارند ، بسیار مؤثر خواهد بود . درکلیه این موارد باید دلایل این کار برای بیمار شرح داده شود و فوایدی که از این طریق به بیمار می رسد مورد توجه و تأکید قرار بگیرد . چون برخی از عادتها مانند مکیدن انگشت و یا قرار دادن زبان بین دندانهای قدامی هنگام بلع که موجب پیدایش ناهنجاریهایی در دندانها یا فک می شوند ، می توان با کمک هیپنوتیزم به بیمار تلقین کرد که از انجام این عمل زیانبخش خودداری کند .
در گام نخست می توان به بیمار تلقین کرد که اگر تمایلی به مکیدن انگشتان خود پیدا کرد ، به جای شست از یکی از انگشتان کوچک خود استفاده کند ، زیرا در این شرایط حجم کوچکتری مکیده می شود . در گام بعدی می توان به او تلقین کرد که اگر هر قسمتی از دستش را به دهانش بگذارد ، طعم بسیار نامطبوعی را احساس خواهد کرد ، به طوری که مجبور می شود که فوراً آن را از دهانش خارج کند . این اقدام درمانی ممکن است که حتی پس از یک جلسه درمان هم مؤثر واقع شود .
یادگیری سریع و انفرادی هیپنودونتیک
اگر برای شما امکان شرکت درکلاسهای آموزشی هیپنوتیزم به صورت گروهی مقدورنیست ، ما به شما به صورت انفرادی مطابق استانداردهای انجمن هیپنوتیزم پزشکی آمریکا درکوتاه مدت هیپنودونتیک را آموزش می دهیم .
لطفاً با تلفن 77561318 تماس بگیرید .
