شواهد زیادی وجود دارند که نشان می دهند انسانها از هزاران سال پیش با هیپنوتیزم آشنا بوده اند . شباهت های زیادی که خلسۀ هیپنوتیزمی با یوگا دارد باعث شده که برخی از افراد هیپنوتیزم را یکی از کشفیات هندوان بدانند در یکی از مفصل ترین و علمی ترین کتابهای هیپنوتیزم موجود که با نام « هیپنوتیزم » توسط ولبرگ تألیف شده ، این نظریه طرح شده که از حدود 4000 سال پیش خود هیپنوتیزم توسط مغان پارسی و یوگیان هندی با روشهای طولانی و خسته کننده ایجاد می شده و تصور می شده که اجرا کنندگان این روش دارای قدرتهای درمانی زیادی هستند .

علاوه بر تصورات درمانی و شدید خیلی بیشتر از آن ، هیپنوتیزم در مراسم آئینی مورد استفاده قرار می گرفته است . سهولت ایجاد هیپنوتیزم و پدیده های بسیار عجیبی که در شرایط خلسۀ هیپنوتیزمی پدید می آید ، در غیاب اطلاعات علمی کافی باعث می شده که خلسۀ هیپنوتیزمی را

به اصطلاح یک پدیدۀ ماورائی تصور کنند .

درتاریخ خیلی جدید ــ فرزند یکی از تزارها در روسیه مبتلی به هموفیلی بود که حتی اگر در بازیهای کودکانه خراش کوچکی در پوست او پیدا می شد ، خون به سادگی بند نمی آمد ولی یک عارف با چشمانی بسیار نافذ و قیافه ای عجیب اگر به بالین تزار کوچولو که تمام پزشکان در کنترل خونریزی او عاجز شده بودند می آمد ، به روش آمرانه بیمار را در شرایـط خلسه قرار می داد و درایـن شرایـط فرمان می داد یا امر می کرد که خونریزی بند بیاید و بند می آمد .

در توجیهی که در کتاب هیپنوتیزم علمی نوین از انتشارات مؤسسه اطلاعات آمده ، خلسه هیپنوتیزمی با دو روش کلی می تواند به وجود آید :

1 ــ هیپنوتیزم پزشکی که با ایجاد آرامش در سوژه به وجود می آمد و به اصطلاح با تحریک سیستم پاراسمپاتیک به وجود می آید که هیپنوتیزم معمولی و متداول این نوع از هیپنوتیزم است . و ایجاد خلسه آئینی و سیاسی با تلقین پذیری زیاد در تظاهرات خیابانی و بعضی از تشریفات آئینی ایجاد می شود که با تحریک سیستم سمپاتیک ایجاد می شود .

در نشریات ایرانی به روایت از پروفسور رینولد نیکلسون تمام گزارشهائی که در کتابهائی مانند تذکره الاولیاء و نفحات الانس تحت عناوین کرامت و خرقِ عادت آمده ، بنظر می رسد که در شرایط خلسۀ هیپنوتیزمی بوده است .

از حدود 100 سال پیش پزشکان به هیپنوتیزم علاقمند شدند و اولین آنها که در ضمن اولین فردی در تاریخ پزشکی ایران است که عنوان دکترا گرفت دکتر خلیل خان ثقفی است که این عنوان را به علت شایستگی های علمی به دست آورد .

خلیل خان ثقفی فرزند میرزا عبدالباقی از اطبای مشهور دوره قاجار بودکه بخاطر استادی در طب ایرانی حکیم باشی ناصرالدین شاه و دارای لقب اعتضاد الاطباء بود . او ابتدا در دارالفنون دوره پزشکی را به پایان رسانید و سپس برای تکمیل معلومات به فرانسه رفت و دورۀ پزشکی را بصورت درخشانی به پایان رسانید که از دولت فرانسه مدال طلا و عنوان بسیار با ارزش شوالیه را بدست آورد . 

درحدود 40 سال پیش در مطب فردی به دیدن من آمد که ضمن ارائه شرح حالی از دکتر ثقفی اظهار می داشت که درحدود 50 جلد کتاب از آثار دکتر ثقفی که در زمینه های مختلف از جمله هیپنوتیزم و علوم ماورائی تألیف شده است را دراختیار دارد . در پایان این صحبت ها او موافقت کرد که در دفعات مکرر تمام این کتابها را هفته به هفته در  اختیار من بگذارد که این قول او و افتخار من تحقق پیدا کرد .

در جلد ششم از لغت نامۀ دهخدا و در دایره المعارف ویکی پدیا مطالب زیادی در این زمینه هست و از کسان دیگر هم مطالبی دربارۀ این فرد شنیده ام ، که ممکن است در این مطالب کمی اغراق هم وجود داشته باشد .

دکتر خلیل خان ابتداء با مدارج عالی و کسب مدال درجۀ اول علمی در دارالفنون ، عنوان پزشکی را بدست آورد و برخی ازاستادان فرانسوی دارالفنون که درضمن پزشک ناصرالدین شاه نیز بودند با زحمات زیاد اجازه سفر دکتر ثقفی را به خرج خودش به فرانسه از شاه درخواست نمودند .

او در دانشکده پزشکی وارد شد که دکتر شارکو یکی از اساتید آن و زیگموند فروید و چند چهرۀ درخشان تاریخ پزشکی شاگردان شارکو بودند . با توجه به درخشش زیاد دکتر ثقفی در جانشینی شارکو ــ جاذبۀ جلسات هیپنوتیزم و مسائل روحی او را به مطالعه دراین رشته ها تشویق کرد و دراین زمینه ها مشغول مطالعه و تجربه شد .

جلسات روحی در سالن های مجلل  و در دور میزی که یک درمیان مردان و زنان نشسته بودند صورت می گرفت و مجل تجمع اعیان و اشراف فرانسه بود ...

از آنجائیکه دکتر ثقفی شنید در آلمان استاد بسیار نامداری در علم روح و ارتباط با اروح وجود دارد ، مدتی هم زیر نظر این استاد کسب دانش و تجربه کرد ، با کوله باری از دانش به ایران برگشت و بطور خیلی خلاصه :

* پزشک مخصوص مظفرالدین شاه شد و درایجاد نهضت مشروطیت نقش مهمی داشت و به روایاتی که در عکسی که مظفر الدین شاه فرمان مشروطیت را امضاء می کرد ، دکتر ثقفی در کنار او و مظفرالدین شاه با قلم دکتر ثقفی این فرمان را امضاء کرده است .  

* او انجمن معرفت الروح را ایجاد و عده زیادی از علاقمندان که بیشتر مردان کشوری و لشگری بودند در جلسات ارتباط با ارواح مسحور کارها و حرفهای دکتر ثقفی می شدند .

دراین زمینه صحبت زیاد است که در آرشیو مقالات همین سایت ، مطالب بیشتری وجود دارد .